50 lat z ukraińską pieśnią

26 listopada w Filharmonii Koszalińskiej miało miejsce wyjątkowe muzyczne wydarzenie – koncert Chóru Męskiego „Żurawli”, reprezentacyjnego zespołu Związku Ukraińców w Polsce, który właśnie świętuje jubileusz 50-lecia artystycznej działalności. Podczas koncertu prowadzona była zbiórka funduszy przeznaczona na wsparcie ukraińskich sił zbrojnych oraz mieszkańców Ukrainy.

Ten szczególny koncert, zorganizowany przez Związek Ukraińców w Polsce i Filharmonię Koszalińską, okazał się nie tylko wspaniałą ucztą muzyczną. Wpisał się również w historię i teraźniejszość Ukrainy walczącej od wielu miesięcy z rosyjską agresją. Warto także podkreślić, że muzyczne spotkanie odbywało się w ostatnią listopadową sobotę, kiedy w Ukrainie obchodzona była 90. rocznica Wielkiego Głodu, niewyobrażalnej tragedii, która pochłonęła miliony ludzkich istnień.
W nostalgicznej atmosferze towarzyszącej koncertowi rekordowo liczna publiczność z całego serca podziwiała niezwykły kunszt artystyczny śpiewaków z chóru „Żurawli”. Ich talent, piękne głosy i perfekcyjne opanowanie warsztatu wokalnego są tym bardziej godne podziwu, że ten znakomity chór jest zespołem amatorskim. W chórze „Żurawli” śpiewają przedstawiciele różnych zawodów. Są wśród nich lekarze, inżynierowie, studenci, informatycy, rolnicy i handlowcy, których połączyła miłość do ukraińskiej kultury i wielka wokalna pasja. Mieszkają w różnych miejscowościach, m.in. w Kołobrzegu, w Gdańsku, w Koszalinie, w Białym Borze, w Legnicy, w Warszawie, w Górowie Iławieckim, w Krakowie i w Przemyślu, a na próbach spotykają się dwa razy w miesiącu. Chórzyści, reprezentujący mniejszość ukraińską w Polsce, są przede wszystkim potomkami przesiedleńców z akcji „Wisła”. Dołączyli do nich Ukraińcy, którzy w ostatnim czasie przyjechali do Polski zza wschodniej granicy.

Jubileusz w cieniu wojennej tragedii
– Kiedy planowaliśmy jubileusz 50-lecia naszego chóru, nie mogliśmy przewidzieć, że 24 lutego nasz świat dramatycznie się odmieni – powiedział śpiewak z zespołu „Żurawli”. – Nie mogliśmy przewidzieć, że w czasie koncertów nasze myśli nieustannie będą biec do broniących swej niepodległości Ukraińców, wśród których są nasi krewni, przyjaciele, bliscy nam ludzie, z którymi łączy nas historia i poczucie wspólnoty narodowej. Drżeliśmy o Kijów, który miał paść w dwa dni i do dziś pozostał niezdobyty. Bezsilnie patrzyliśmy na bezlitośnie bombardowany Charków, którego hordy rosyjskie nie zdołały złamać, na dziesiątki zniszczonych miast, na tysiące zabitych… Nasz dzisiejszy koncert będzie więc nie tylko wspomnieniem o założycielach i historii chóru „Żurawli”, ale także naszym hołdem złożonym wszystkim pomordowanym, zakatowanym, zabitym, poległym, wszystkim ofiarom Wielkiego Głodu i rosyjskich zbrodni dokonanych w obecnej rosyjskiej inwazji na Ukrainę.

Chwila wspomnień
Historia Chóru Męskiego „Żurawli” rozpoczyna się na początku 1972 roku. Inicjatorem powstania zespołu był Michał Strumiński, wielbiciel i wybitny znawca ukraińskiej pieśni chóralnej. Współzałożycielem i pierwszym dyrygentem chóru, który wówczas gromadził 35 śpiewaków, był natomiast Jarosław Polański, pochodzący z Łemkowszczyzny ukraiński działacz społeczny, a także dyrygent, pedagog i popularyzator pieśni łemkowskich. Na pierwszy koncert chóru nie trzeba było długo czekać – odbył się już 27 lutego 1972 roku w sali Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. W roku 1983 Jarosław Polański przekazał dyrygencką pałeczkę Romanowi Rewakowiczowi, następnie funkcję dyrygenta pełnili Roman Radziwonowicz i Jarosław Lewków, a od 2003 roku chór pracuje pod dyrygencką batutą Jarosława Wujcika, absolwenta Akademii Muzycznej w Gdańsku.
Jak widać, zmieniali się dyrygenci, ale niezmienna pozostała wielka muzyczna pasja chórzystów, którzy nieustannie doskonalili swe wokalne umiejętności. Potwierdzeniem wysokiego poziomu artystycznego chóru „Żurawli” są liczne nagrody zdobywane przez zespół na festiwalach muzyki chóralnej m.in. w Międzyzdrojach, w Legnicy i w Prevezie oraz na festiwalach muzyki cerkiewnej w Hajnówce i w Białymstoku.
Historię zespołu tworzą również liczne koncerty w Ukrainie, w Słowacji, w Jugosławii, w Belgii, w Holandii, w Niemczech, w Włoszech, w Wielkiej Brytanii, w USA, w Kanadzie oraz – oczywiście – w Polsce, gdzie owacyjnie przyjmowany zespół koncertował kilkaset razy.

Perły ukraińskiej chóralistyki
Oprócz mistrzostwa wokalnego widocznego zwłaszcza w bardzo trudnych technicznie wielogłosowych pieśniach, artystyczną wizytówką chóru „Żurawli” jest bardzo bogaty i zróżnicowany gatunkowo repertuar obejmujący nawet fragmenty ukraińskich oper. Mogła się o tym przekonać uczestnicząca w jubileuszowym koncercie publiczność. Bardzo ciepło przyjmowano zarówno uroczyste pieśni cerkiewne, jak i utwory należące do kanonu klasycznej ukraińskiej chóralistyki skomponowane m.in. przez Dmytra Bortniańskiego, Artema Wedela, Mykołę Leontowycza, Filareta Kolessy czy Maksyma Berezowskiego.
W programie koncertu znalazły się również kompozycje historyczne – na czele z poruszającą modlitwą „Z nami Bóg”, jedną z najdawniejszych pieśni śpiewanych przed walką przez ukraińskie rycerstwo w czasach Rusi Kijowskiej. Dziś, podczas zmagań Ukrainy z rosyjską napaścią, ta pieśń powróciła i można ją usłyszeć w wykonaniu ukraińskich żołnierzy. Wielką muzyczną atrakcją okazały się także bardzo chętnie słuchane ukraińskie piosenki ludowe w oryginalnych współczesnych aranżacjach oraz dynamiczne pieśni kozackie należące do chóralnej klasyki.

Izabela Nowak

Fot. Archiwum