Dawny marketing, czyli urok winiet sprzed lat

Jak dawniej wyglądała reklama? Dzięki Archiwum Państwowemu w Łodzi i w Koszalinie mieszkańcy naszego miasta mają możliwość przyjrzenia się temu, jak reklama wyglądała w przeszłości. Otwarcie wystawy plenerowej, które miało miejsce 30 czerwca, przeniosło zainteresowanych w świat druków firmowych przedsiębiorstw, stanowiących przykłady reklamy sprzed XIX i XX wieku.

W ramach wystawy autorstwa Anny Kaniewskiej, starszej kustosz z Archiwum Państwowego w Łodzi, pt. „XIX- i XX-wieczny marketing: Druki firmowe jako przykład reklamy”, prezentowanych jest blisko 60 winiet, ukazujących zarówno fabryki włókiennicze, które uczyniły Łódź znaną na całym świecie, jak i te związane z przemysłem metalowym, elektrycznym, meblowym oraz drukarniami. W tamtym czasie winiety odgrywały rolę współczesnej reklamy, która przyciągała uwagę odbiorców. Dzięki prezentowanej wystawie można przenieść się w czasie i odkryć, jak dawniej wyglądał marketing. – W tym roku obchodzimy 600-lecie nadania praw miejskich naszemu miastu i jako Archiwum Państwowe w Łodzi chcieliśmy szerzej przedstawić nasze miasto na podstawie materiałów archiwalnych. Wystawa, którą prezentujemy w Koszalinie, opowiada o XIX i XX wieku w Łodzi, skupiając się na historii rozwoju przemysłu w tym mieście. To jest bardzo interesujące, ponieważ winiety, które są częścią wystawy, są niezwykle cenne z perspektywy grafiki. Większość z tych winiet zawiera obrazy lub ich fragmenty przedstawiające różne fabryki i miejsca. To jest również ważne dla współczesnych badaczy, ponieważ niektóre z tych miejsc, które zostały uwiecznione na tych grafikach, już nie istnieją. Dzięki temu możemy zobaczyć, jak Łódź wyglądała w przeszłości – opowiadał Bartosz Górecki, dyrektor Archiwum Państwowego w Łodzi. – Na niektórych winietach możemy dostrzec szczegóły dotyczące wystroju sklepów, począwszy od rozmieszczenia towarów, a skończywszy na stroju osób obsługujących klientów. Zatem prezentujemy różnorodne fragmenty i elementy tej historii, nie tylko te związane z architekturą, ale także z codziennym życiem – dodał.

Najcenniejsze winiety reprezentują trzy główne zakłady: Karola Scheiblera, Izraela Poznańskiego i Ludwika Geyera. – Co sprawia, że te winiety są tak cenne? Przede wszystkim pokazują, jak te zakłady wyglądały w przeszłości. Niektóre z nich już nie istnieją, a budynki również przepadły, więc oglądając winiety, można jedynie sobie wyobrazić, jak wielkie były i jak wyglądały. Na winietach znajdują się również imiona i nazwiska fabrykantów czy właścicieli sklepów, adresy zakładów oraz informacje o pięknych nagrodach, jakie otrzymywały fabryki – mówił Wojciech Kowaluk, kierownik oddziału popularyzacji zasobu archiwalnego Archiwum Państwowego w Łodzi.

Koszalińskie Archiwum Państwowe również postanowiło dołożyć swoją cegiełkę do wystawy. – Z naszej strony, jako element charakterystyczny dla Koszalina, zdecydowaliśmy się również zaprezentować podobne materiały znajdujące się w zbiorach naszego archiwum. Przygotowaliśmy specjalną część wystawy w postaci słupa ogłoszeniowego, na którym umieściliśmy wybrane reklamy pochodzące z książek adresowych, przechowywanych w naszej bibliotece. Prezentowane reklamy przedstawiają firmy, które działały w Koszalinie w pierwszej połowie XX wieku – mówiła Katarzyna Królczyk, dyrektor Archiwum Państwowego w Koszalinie.

Dorota Cywińska, kierownik oddziału popularyzacji zasobu archiwalnego w Archiwum Państwowego w Koszalinie, była odpowiedzialna za przygotowanie słupa z reprodukcjami ogłoszeń reklamowych. – Na słupie ogłoszeniowym umieściliśmy wydruki reklam z książek adresowych Koszalina, które przechowujemy w zbiorach naszej biblioteki. Posiadamy wiele takich książek z lat 1891 i 1939, chociaż niektóre z nich mają luki. Wewnątrz tych książek znajduje się niezliczona ilość pięknych reklam, które stanowią prawdziwe bogactwo. Można zobaczyć reklamy browaru, hotelu Schumacher (obecnie Gromada), oraz apteki na rynku, która istniała od 1817 roku do 1939 roku. Ponadto, prezentujemy zakłady przemysłowe – mówiła kierownik oddziału popularyzacji zasobu archiwalnego. – Chciałabym wspomnieć o jednej ciekawostce, która łączy się z obecną wystawą. Przeszukując zasoby archiwum miasta Koszalina, znalazłam wiele tak zwanych winiet tzw. nagłówków firmowych. Zawierają one piękne widoki zakładów produkcyjnych. Takie materiały również znajdują się w naszych zbiorach, a jest ich bardzo dużo – dodała.

Ta wyjątkowa wystawa stanowi hołd dla przeszłości i inspirację dla dzisiejszych działań marketingowych. – Obecnie reklama ma zupełnie inny wygląd, ale to nie oznacza, że niektóre firmy nie mogą się zainspirować tego rodzaju grafiką przy tworzeniu swoich działań reklamowych. Materiały prezentowane na wystawie pokazują, jak reklama wyglądała w XIX i XX wieku, i być może mogą stanowić wartościową inspirację dla niektórych działań reklamowych dzisiaj – opowiadał dyrektor Archiwum Państwowego w Łodzi.

Dzięki prezentowanej wystawie zainteresowani mogą przenieść się w świat przemysłowej Łodzi i zaobserwować jak kreatywność i innowacyjność w reklamie ewoluowały na przestrzeni wieków. Oglądający mają okazję lepiej zrozumieć historię miasta i wpływ przemysłu na jego rozwój, jednocześnie czerpiąc inspirację dla współczesnych działań reklamowych. Wystawę można oglądać na terenie Archiwum Państwowego w Koszalinie do 14 lipca 2023 r., w dni robocze – w godzinach od 8 do 15.

Monika Kwaśniewska

Fot. Magda Pater